Ben Hogan
Năm Bài Học – Các Nguyên Tắc Cơ Bản Hiện Đại Của Golf
Với Herbert Warren Wind, minh họa của Anthony Ravielli
Fireside, 1985
Do Simon & Schuster Xuất Bản
XÂY ĐỰNG CÁC YẾU TỐ ĐỂ CHƠI GOLF THÀNH CÔNG – TỪ MỘT BẬC THẦY VỀ GOLF
Ben Hogan, một trong những golfer kiệt xuất nhất trong lịch sử của môn thể thao này, tin rằng bất kỳ người chơi golf nào với khả năng phối hợp trung bình đều có thể học để phá điểm 80 – nếu anh ta tập luyện một cách kiên nhẫn và thông minh. Với những kỹ thuật được tiết lộ trong cuốn sách kinh điển này, bạn có thể học để chơi được tốt, từ tee tới green, từng bước một và từng gậy một.
Trong mỗi chương, một nguyên tắc cơ bản đã qua kiểm nghiệm được giải thích và trình bày với những hình minh họa rõ ràng – giống như Hogan đang dạy một bài học cho riêng bạn với cùng kỹ năng và sự chính xác đã làm ông trở thành huyền thoại. Dù bạn là người mới chơi hay là một golfer chuyên nghiệp nhiều kinh nghiệm, Năm Bài Học của Ben Hogan là một tham khảo cần có cho bất kỳ ai hiểu rằng các nguyên tắc cơ bản là nơi các nhà vô địch bắt đầu.
HERBERT WARREN WIND được gọi là “người viết về golf giỏi nhất trong giam cầm.” Những tác phẩm của ông bao gồm Ba mươi năm Giải Vô địch Golf (với Gene Sarazen), Câu chuyện của Golf ở Mỹ và Golfer Hoàn chỉnh.
ANTHONY RAVIELLI, một nghệ sĩ và golfer đầy đam mê, đã sử dụng kiến thức rộng của ông về giải phẫu học và cơ học chuyển động của người để chỉ cho đọc giả những vị trí chính xác và các cơ bắp liên quan cần được dùng để đạt kết quả với các kỹ thuật của Ben Hogan.
Lời tựa
Mong muốn chơi golf tốt hơn là một đam mê mang tính quốc gia ở Mỹ. Không có ai chơi golf mà lại bướng bỉnh, kiêu ngạo, kiêu căng hoặc hoàn hảo tới độ không liên tục phấn đấu để cải thiện điểm số của mình. Anh ta có thể không thú nhận điều đó với người khác. Anh ta có thể giả vờ làm bộ cho rằng chơi ở mức trung bình là đủ với anh ta. (“Tôi chơi khoảng những điểm 90 và rất thích thú. Như vậy là đủ với tôi.”)
Anh ta đang nói dối và biết điều đó. Anh ta mong muốn một cách ghê gớm để phá điểm 90 và khi làm được như vậy, anh ta sẽ vô cùng muốn phá điểm 80. Rồi khi chơi được ở những điểm 70, anh ta sẽ lại có một ao ước: par hoặc tốt hơn. Mới chỉ vài ngày trước đây, tôi chơi một vòng với một golfer chuyên nghiệp nổi tiếng, một người bạn đồng hành thú vị và một trong những bậc thấy về golf. Hôm đó anh thử lần đầu một bộ gậy wood mới. Anh sung sướng và hân hoan như một cậu bé với những công cụ mới này. Trong ánh sáng ấm áp lan tỏa nhiệt tình của anh, tôi tự hỏi, vì sao? Và được thuyết phục, bởi bộ gậy sẽ giúp anh cải thiện môn chơi thích thú của anh.
Golfer thật sự tin vào sự gắn bó lâu dài. Anh ta như tán tỉnh một người tình vừa đỏng đảnh vừa đẹp mê hồn. Cô cuốn hút anh ta với những ân huệ nhỏ, gieo hy vọng cho sự chinh phục. Rồi cô khinh miệt, làm nhục anh ta (cả trước mặt bạn bè của anh ta nữa) và bỏ rơi để anh ta tuyệt vọng. Đôi khi anh ta ẩn dấu tuyệt vọng trong những cơn thịnh nộ: anh ta quẳng gậy vào hồ nước và mang tặng caddy cả tá bóng mới. Anh ta đã nghĩ mọi thứ là kết thúc, đổ bể.
Tất nhiên anh ta lại quay trở lại. Và rồi, phép lạ đột ngột xảy ra. Con người tuyệt vọng, trước đây không làm nổi một thứ gì đúng, nay lại có thể làm được mọi thứ một cách không sai sót. Anh ta vớt gậy từ dưới hồ nước lên và mua lại bóng từ caddy. Anh ta cảm thấy, như lời của một bài hát nói “bây giờ cuối cùng tôi mới biết bí mật của mọi thứ.”
Sự say mê dẫn lối anh ta. Nay anh ta lại trở thành ngạo mạn, nhìn mọi thứ thật rõ ràng, kết hợp mọi động tác thật hài hòa khi phát bóng trên tee, đánh những cú tiếp cận tuyệt vời, và putt chính xác một cách điêu luyện trên green. Trong niềm vui lớn lao của mình, anh ta thấy yêu mến tất cả bạn bè, đặc biệt là những golfer cùng flight. Anh ta muốn chia sẻ những bí mật mới vừa được khám phá, cho ý kiến tư vấn với mọi người chơi cùng. Anh ta trở thành hào phóng, và cũng làm mệt mỏi người khác.
Nhưng môn chơi, kẻ quyến rũ, sẽ chăm sóc anh ta. Tại thời điểm anh ta tự tin nhất, niềm vui sướng lên đến tột đỉnh, môn golf sẽ chiều anh ta. Và rồi anh ta sẽ slice với các cú đánh driver, anh ta sẽ mắc lỗi, không đánh bóng lên fairway mà lại đánh vào hố bẫy, rồi anh ta sẽ putt 4 gậy trên green. Anh ta sẽ được uốn nắn. Anh ta sẽ lại biết tới sự khiêm nhường.
Khiêm nhường – đó là một từ kỳ diệu. Golf là trò giải trí khiêm nhường nhất của con người. Có thể chỉ riêng vì lý do đó, nó là môn chơi hay nhất mà con người đã từng phát minh ra. Không có ai – nhà vô địch, golfer chuyên nghiệp hay Tổng thống Mỹ – đạt được tới điểm mà ở đó anh ta có thể nói: Tôi đã học được điều bí mật, tôi đã chinh phục được kẻ quyến rũ. Khi viết điều này, tôi đang có tờ Associated Press trước mặt. Tờ báo trích lời Ben Hogan phát biểu vào đêm hôm trước của giải đấu: “Tôi đang cố chơi để đưa mình trở lại khuôn khổ. Thời gian qua tôi chưa thi đấu đủ. Tôi đánh bóng tốt như đã từng đánh, nhưng lại bị mất sở trường về điểm số.” Kể cả Ben Hogan cũng bị như vậy!
Nhưng nếu có một người đã thật sự học được bí quyết của môn golf, thì đó là Ben Hogan. Ông đã cống hiến toàn bộ cuộc đời của mình cho môn chơi. Ông đã nghiên cứu nó theo cách ít người khác làm được. Ông đã tìm được cách để chia sẻ hiểu biết của mình với những người khác. Tất nhiên điều đó, như Associated Press viết ở trên, không tha cho Ben khỏi việc liên tục phải khổ luyện – cũng giống như Heifitz không thể cho phép mình quên cây đàn violin trong khoảng giữa các buổi hòa nhạc.
Thật hân hạnh cho SPORTS ILLUSTRATED được giới thiệu trí tuệ nguyên bản của bậc thầy này với cộng đồng đọc giả rộng lớn qua sự hợp tác của ông với cây viết số một về golf của Mỹ, Herbert Warren Wind, và một nghệ sỹ có biệt tài trong việc ghi lại động tác lên những hình minh họa dạy học rất sống động, Anthony Ravielli.
Nhóm Hogan, Wind, Ravielli đã tạo nên một sản phẩm mà tôi tin sẽ là khuôn mẫu về giảng dạy golf. Nó không thể thất bại trong việc cải thiện môn chơi cho bất kỳ ai áp dụng nó. Đây không phải là ý kiến của riêng tôi. Hàng ngàn golfer đọc các bài viết và nghiên cứu các hình họa khi chúng được đăng thành kỳ trong SPORTS ILLUSTRATED đã viết thư (mà không được yêu cầu) vui mừng xác nhận điều đó. Toa thuốc Hogan-Wind-Ravielli có tác dụng. Nó có tác dụng ngay cả với chính tôi, một biên tập viên khiêm nhường và đầy hy vọng.
Sidney L. James
Giám đốc điều hành
Sports Illustrated
Lời nói đầu
Năm bài viết đầu tiên của “Các Nguyên Tắc Cơ Bản Hiện Đại Của Golf” đã xuất hiện trong số báo 11 tháng Ba của tạp chí Sports Illustrated, chỉ 10 tháng sau khi công việc của dự án bắt đầu. Sẽ là không chính xác nếu điều đó tạo nên ấn tượng rằng suốt mười tháng, công việc đã được tiến hành liên tục và Ben đã phải từ bỏ doanh nghiệp cũng như môn golf của ông để ưu tiên tập trung cho các bài viết. Thực tế công việc đã được tiến hành như sau: Ben thai nghén và xem xét lại mọi thứ một lần nữa trong khi Tony Ravielli thực hiện các phác thảo minh họa thô và các bản nháp thô của văn bản được viết ra; rồi đến bốn tháng làm việc thực sự để ra được loạt bài viết ở dạng cuối cùng, trong khoảng thời gian đó, sau khúc ban đầu khá bình yên, Ravielli đã phải làm việc ngày đêm để hoàn tất các minh họa tuyệt vời của ông, và Ben phải xáo trộn kế hoạch gần như mỗi ngày để có thể xem xét và kiểm tra một cách vô cùng kỹ lưỡng, như tính cách của ông, sự chính xác của từng hình minh họa và từng câu chữ. Tôi thuật lại điều này bởi việc dạy bất cứ thứ gì qua trang in là không hề dễ, và tất cả chúng ta đều phải đồng ý rằng những thành công đáng kể mà loạt bài viết thu được – và thực sự dẫn tới việc xuất bản chúng ở dạng sách – phần rất lớn là do các tác giả đã dành đủ lượng thời gian để tiếp cận công việc một cách đúng đắn.
Nguyên nhân cơ bản để loạt bài viết trở nên đặc biệt được yêu thích là khá đơn giản: với số lượng golfer ở Mỹ mỗi năm một nhiều thêm và nỗi đam mê của họ ngày một cao hơn, thời gian đã chín muồi cho những nghiên cứu nguyên gốc và đích thực của điều bí ẩn vừa đắng cay vừa ngọt ngào, cú swing golf – đặc biệt nếu nghiên cứu này lại được tiến hành bởi Ben Hogan, golfer nổi tiếng nhất trong thời đại của ông. “Các Nguyên Tắc Cơ Bản Hiện Đại Của Golf”, như Ben nói, là một chọn lọc của kiến thức mà ông đã chắt lọc được trong ba thập niên chơi môn thể thao này. Mặc dù golf khiến bất kỳ ai tiếp cận môn chơi này thành một học sinh, nhưng chưa có golfer nào trong lịch sử lâu dài của môn thể thao này lại quan tâm nghiên cứu một cách bài bản, với phương pháp chính xác và xuất sắc, dành không biết bao nhiêu giờ để khám phá không mệt mỏi như Ben Hogan đã thực hiện, để hiểu môn chơi một cách rõ ràng nhất có thể và để chơi nó một cách tốt nhất có thể.
Về mọi khía cạnh, đây là một sự hợp tác cực kỳ thú vị và bổ ích với tất cả chúng tôi, những người có may mắn được làm việc với Ben. Điều hối tiếc duy nhất của tôi là các bạn tôi nay cũng chơi golf tốt hơn lên như tôi.
Herbert Warren Wind
Tháng 5 năm 1957
Các nguyên tắc cơ bản
Hai mươi nhăm năm trước, khi 19 tuổi, tôi đã trở thành một golfer chuyên nghiệp. Tôi cho rằng nếu nạp những dữ liệu chuẩn xác vào một trong những “bộ óc điện tử” hiện đại của chúng ta, nó sẽ thực hiện một số xử lý và ngay lập tức thông báo cho biết tôi đã đánh bao nhiêu trăm ngàn cú bóng golf trên sân tập, đã đánh bao nhiêu ngàn cú trong các cuộc thi đấu, bao nhiêu lần tôi đã dùng tới ba putt khi hoàn toàn không có lý do gì để phải làm như vậy, cũng như tất cả những thứ khác. Giống như hầu hết các golfer chuyên nghiệp, tôi có xu hướng ghi nhớ những cú đánh tồi của mình một cách sống động hơn so với những cú đánh tốt – chỉ có một hay hai cú đánh trong một vòng chơi, ít khi nhiều hơn, được đánh chính xác đúng như tôi dự định.
Tuy nhiên, khi đã làm việc chăm chỉ và vất vả với môn golf bằng tất cả năng lực tinh thần và thể chất mà mình có, tôi đã chơi được một vài cú đánh rất tốt vào những thời điểm rất quan trọng của những giải đấu lớn. Để nêu một thí dụ mà nhiều bạn bè của tôi ghi nhớ với sự yêu mến đặc biệt – và tôi cũng vậy – vào năm 1950 tại Merion, tôi cần 4 gậy ở hố thứ 72 để ngang điểm với người dẫn đầu giải Mở rộng. Để đạt 4 gậy này, tôi phải đánh tới green khó, kẹt khuất và hơi dốc lên cao ở cự ly khoảng 200 yard. Có những cú đánh dễ hơn trong golf. Tôi dùng gậy sắt 2 và chơi, theo đánh giá chân thực của mình, một trong nhũng cú đánh tốt nhất của vòng cuối, có thể là một trong những cú đánh tốt nhất tôi đã chơi trong giải. Bóng bốc lên trên một đường tới góc trái trung tâm green, giữ đường bay, nẩy lên ở góc trước của green, và dừng cách cup khoảng 40 feet. Đấy là tất cả những gì tôi có thể trông đợi. Sau đó tôi chơi 2 putt để đạt 4 gậy, và điều đó đã cho phép tôi vào chung kết đấu dành danh hiệu mà tôi may mắn thắng trong ngày hôm sau.
Tôi nêu ra sự kiện này không phải cho khoái cảm nếm lại vị ngọt của “thời điểm lớn” mà bởi vì phát hiện thấy, qua nhiều cuộc trao đổi, cách nhìn của tôi về cú đánh này (và những cú đánh tương tự khác) là rất khác so với cách nhìn của hầu hết người xem. Họ thiên về sự hấp dẫn của cú đánh bởi nó được thực hiện trong một tình huống đầy áp lực. Họ có xu hướng nghĩ về nó như một thứ gì đó độc đáo, một thứ gì đó gần như gây cảm hứng, bạn có thể nói như vậy, bởi cú đánh đúng là thứ cơ hội được trông đợi. Tôi thì hoàn toàn không nhìn nó theo cách ấy. Tôi đã không chơi cú đánh đó vào lúc ấy – trong buổi chiều muộn hôm đó tại Merion. Tôi đã tập luyện cú đánh đó từ khi 12 tuổi. Sau tất cả, mấu chốt của thi đấu giải golf là phải kiểm soát được một swing mà, càng bị nhiều áp lực, bạn càng thực hiện nó tốt hơn.
Theo một số góc độ quan trọng, golf đấu giải và golf khác nhau như khúc côn cầu trên băng và quần vợt. Theo những góc độ khác thì lại không phải như vậy: golfer chuyên nghiệp chơi vì sinh kế (với niềm tự hào, niềm vui, và hàng ngàn đô la giải) còn golfer nghiệp dư thì muốn có vòng chơi tốt nhất vào cuối tuần (với niềm tự hào, niềm vui, và vài đồng đô la cá cược) cả hai đều cố tìm cách làm chủ các động tác để có được một swing lặp đi lặp lại – MỘT SWING CHÍNH XÁC, MẠNH MẼ, LẶP ĐI LẶP LẠI. Có thể nói một cách chắc chắn rằng: không ai có thể chơi golf tốt nếu như không có một swing được lặp đi lặp lại.
Vậy làm thế nào để tạo được một swing mà bạn có thể lặp đi lặp lại trong mọi điều kiện gió và thời tiết, dưới mọi sức ép và áp lực? Sau khi đã dành phần lớn thời gian đi bộ trên sân (và một số thời gian ngủ) của tôi trong một phần tư thế kỷ để theo đuổi tìm câu trả lời, nay tôi tin rằng những gì tôi đã học được có thể sẽ giúp ích nhiều cho tất cả các golfer. Đó là lý do để tôi thực hiện loạt bài dạy học này. Tôi không đề xuất trao đổi về lý thuyết. Những gì học được, tôi đã học một cách công phu bằng cách thử và sai, quan sát một người chơi tốt làm thứ gì đó hợp với tôi, gặp được thứ gì đó cảm thấy đúng với tôi, thử nghiệm cái thứ đó xem nó giúp ích hay cản trở, tiếp nhận nếu nó giúp ích, đôi khi tinh chỉnh nó, loại bỏ nếu nó không giúp ích gì, đôi khi loại bỏ sau đó nếu nó tỏ ra không đáng tin cậy trong thi đấu. Tôi thử nghiệm liên tục với những ý tưởng mới và cũ cũng như tất cả các kiểu cách biến thể cho tới khi đạt được một tập những nguyên tắc cơ bản tỏ ra đúng, vì chúng thực hiện được một mục đích rất rõ ràng, một tập những nguyên tắc cơ bản được chứng minh là đúng vì chúng nổi bật và có hiệu quả dưới mọi loại áp lực. Tóm lại, thông tin tôi sẽ trình bày là một chọn lọc các hiểu biết thu nạp được từ khi tôi bắt đầu chơi golf ở tuổi 12 và biết, gần như ngay lập tức, rằng tôi muốn biến môn thể thao này thành việc đời của tôi.
Tới một điểm đáng kể nào đó, tôi thấy golf không có gì là khó. Tôi thấy không có lý do gì để một golfer nghiệp dư, nếu anh ta chơi một cách thông minh, lại không thể chơi được ở những điểm 70 – và có nghĩa là chơi các cú đánh với kiểu của một golfer giỏi. Bằng cách nào đó hầu hết những golfer nghiệp dư đều cho rằng họ không thể chơi một “cú đánh dài” chuẩn xác, rằng họ không có những kỹ năng hay sự phối hợp để thực hiện một swing hết cỡ. Putt và chip thì lại là chuyện khác. Golfer nghiệp dư cảm thấy anh ta có thể thực hiện được khá thành công những phần này, bởi tất cả những gì cần là một swing ngắn. Theo ý kiến của tôi, người chơi golf nghiệp dư đã tự đánh giá thấp mình. Anh ta có tất cả những yếu tố vật lý cần thiết để thực hiện cú swing hết cỡ và những cú đánh dài. Một cú swing hết cỡ không hơn không kém là sự mở rộng của cú swing ngắn. Như mọi thứ, đều cần phải học, nhưng việc học các động tác chuẩn xác là 10 lần dễ hơn anh ta nghĩ. Thực sự, khi bạn đi đúng hướng trong golf, thì việc làm mọi thứ theo cách đúng sẽ mất ít công sức hơn nhiều so với theo cách sai.
Tôi nhận ra rằng, theo cách nào đó, tôi có thể là một người hơi đòi hỏi, và có một số thứ đối với một số người là khó hơn tôi đánh giá, nhưng tôi thực sự nản khi nhìn một golfer toát mồ hôi với những cú đánh trên sân tập, phung phí năng lượng một cách vô ích, chín trong mười lần đánh vẫn làm sai thứ anh ta đã làm hàng năm trời kể từ khi bắt đầu chơi golf. Loại người này hiển nhiên yêu thích môn golf, nếu không đã chẳng ra sân tập. Nhưng tôi không thể quan sát anh ta lâu. Sự thất vọng của anh ta – tất cả sự phung phí năng lượng vô hiệu quả – thật sự làm phiền tôi. Nếu có đứng đó tập tới khi 90 tuổi, anh ta cũng chẳng cải thiện được gì. Anh ta sẽ chơi ngày càng tồi tệ hơn bởi những thói quen xấu ngày càng ngấm sâu thêm. Tôi biết hàng ngàn golfer tự an ủi mình rằng môn chơi là một phương tiện để tập thể dục và để có bạn đồng hành – đó là điều tuyệt vời – nhưng bất kỳ golfer nào, từ đáy trái tim, cũng đều muốn chơi được một cách tương đối tốt. Để làm được điều đó thì cần một số thực hành, một số suy nghĩ, một số nỗ lực, và golfer nào thực hiện những việc này một cách khôn ngoan thì sẽ chơi tốt và sẽ ngày càng thích thú chơi golf trong suốt phần đời còn lại của anh ta. Niềm vui thích lớn nhất là chơi được tốt hơn.
Trước khi bắt đầu bài dạy, hãy để tôi nói rõ hơn những gì chúng tôi sẽ làm và những gì chúng tôi hy vọng sẽ đạt được. Trước hết, cuốn sách có năm bài. Trong mỗi bài, chúng tôi sẽ trình bày cho golfer – người đọc một hoặc hai nguyên tắc cơ bản để anh ta tập luyện và trở nên rất quen thuộc với chúng, từ đó anh ta thiết lập một nền tảng dần dần chắc chắn để trên đó các nguyên tắc cơ bản kế tiếp có thể được bổ xung thêm vào. Tôi tin, nếu golfer dành nửa giờ mỗi ngày tập luyện những điểm chúng tôi nêu ra trong năm bài học này thì ngay lập tức và chắc chắn sẽ chơi tốt hơn và cải thiện được điểm số. Mức độ cải thiện sẽ phụ thuộc vào chất lượng áp dụng của mỗi cá nhân. Bằng việc tiếp tục tập luyện và áp dụng những nguyên tắc cơ bản này, golfer sẽ tiếp tục cải thiện môn chơi – thường là vượt quá mơ ước của anh ta. Tôi thật sự tin điều này: GOLFER NGHIỆP DƯ HOÀN TOÀN CÓ KHẢ NĂNG TẬP ĐƯỢC MỘT SWING LẶP ĐI LẶP LẠI VÀ VƯỢT QUA ĐIỂM 80, nếu anh ta học để thực hiện được một số ít động tác chuẩn xác còn ngược lại, sẽ loại bỏ mất nhiều động tác có xu hướng giúp cho cú swing có thể lặp đi lặp lại. Trong các bài dạy học này chắc chắn chúng tôi sẽ không cố gắng để đề cập tới tất cả mọi khía cạnh của golf hoặc thậm chí chỉ một phần trăm của đề tài gần như vô hạn này. Điều chúng tôi quan tâm tập trung là các yếu tố của golf đã được chứng tỏ là những nguyên tắc cơ bản thật sự – những yếu tố cơ bản có thể được kiểm chứng mà không đơn giản để mặc cho trí tưởng tượng hay sự phỏng đoán. Đó là tất cả những gì thật sự cần thiết.
Những người bạn theo tinh thần truyền thống của tôi cho rằng, nhiều ý tưởng của tôi về cú swing golf là tương đối cách mạng, Tôi tin một số ý tưởng là đúng như vậy. Như tôi nhận thấy, một số biện pháp lâu nay vẫn được coi là vô cùng quan trọng trong cú swing golf thực ra lại hoàn toàn không quan trọng. Ngược lại, một số biện pháp khác từng chỉ được coi là thứ yếu (hay không quan trọng gì cả) lại tỏ ra với tôi là vô giá – thực tế là những nguyên tắc cơ bản của cú swing golf hiện đại. Một điều nữa, tôi là người ủng hộ cách thức dạy học trong đó nhấn mạnh bản chất chính xác và cảm nhận của các động tác mà người chơi thực hiện để đạt được kết quả anh ta mong muốn. Nếu bạn dạy một đứa trẻ cách mở một cánh cửa như thế nào, bạn sẽ không mở cánh cửa cho đứa trẻ rồi mô tả một cách dài dòng rằng cánh cửa trông ra làm sao khi nó mở. Không, bạn sẽ dạy đứa trẻ xoay tay nắm cửa như thế nào để có thể tự mở được cửa. Tương tự, trong những bài dạy này, phương pháp của chúng tôi sẽ nhấn mạnh những gì bạn cần làm để đạt được kết quả trông đợi. Các động tác tạo được ra kết quả – đó là các nguyên tắc cơ bản của golf. Với tất cả những gì thuộc đặc thù và phong cách riêng của cá nhân, tôi chưa hề thấy một golfer đẳng cấp nào mà phương pháp đánh bóng của anh ta lại không bao gồm các nguyên tắc cơ bản mà chúng tôi sẽ nhấn mạnh. Nếu không – thì thật đơn giản – golfer này không thể là một người chơi đẳng cấp.